جارچی آذربایجان، سمیه گل محمدی/ در سراهای شلوغ و پرهیاهوی بازار تاریخی تبریز قدم می‌زنم. هوای سرد زمستان، دود تند کباب‌ها و صدای گام‌های سریع مردم در میان دالان‌های پر پیچ و خم بازار، همگی نشان‌دهنده زندگی پررونق این مکان کهن هستند. اما در بین این شلوغی، چیزی خاص توجه مرا جلب می‌کند؛ در گوشه‌ای از بازار کهنه، بوی عجیب دنبه‌های تازه به مشامم می‌رسد. مغازه‌هایی که شاید از نگاه بیشتر افراد فقط جایی برای خرید دنبه به نظر برسند، اما در دلشان، قصه‌ها و تاریخ‌های متفاوتی نهفته است.
به سمت مغازه‌ای می‌روم که در آن، دنبه‌ها به دقت برش می‌خورند . در همین لحظه، به ذهنم می‌رسد که گزارشی بنویسم؛ گزارشی از دنیای پنهان دنبه فروشان بازار تبریز، از رمز و رازهایی که در این شغل ساده و قدیمی پنهان است.
قصه‌ای از طعم‌های قدیمی و سودهای داغ
بازار تبریز، با هزاران سال قدمت، همیشه یکی از جاذبه‌های اصلی گردشگری و تجاری ایران بوده است. هر گوشه از این بازار داستانی دارد، از مغازه‌های فرش تا بقالی‌ها و قهوه‌خانه‌ها، اما در دل این بازار، دنبه فروشان جای خاصی دارند. به نظر می‌رسد که در میان تمامی فروشندگان، آن‌ها کمتر دیده شده‌اند. دنبه، که در اصل چربی گوشت است، بیشتر در غذاهای مخصوص تبریزی مانند کباب استفاده می‌شود. اما در این بازار، دنبه نه تنها یک ماده غذایی، بلکه بخش مهمی از زندگی مردم تبریز و تاریخ این شهر است.
وقتی قدم به قدم در این بازار تاریخی می‌زنید، احساس می‌کنید در کنار تاریخ زندگی می‌کنید؛ تاریخی که از دل مغازه‌های کوچک این دنبه فروشان بیرون می‌آید. در اینجا، شما با مردان روبرو می‌شوید که نسل‌هاست این شغل را از پدرانشان آموخته‌اند و به شکلی هنرمندانه آن را ادامه می‌دهند.
به یکی از مغازه‌های دنبه فروشی می‌رسم، جایی که بوی دنبه به فضای سرد بازار گرمابخشی خاص می‌دهد. آقای مهدی، یکی از فروشندگان با سابقه بازار تبریز، است که با خوشرویی به استقبال من می‌آید. او در حال خرد کردن دنبه‌ها است و با دقت فراوان، تکه‌های دنبه را به اندازه‌های دقیق برش می‌زند.
هر تکه دنبه یک علم است!
آقای مهدی با دستانی که بیشتر از یک‌بار چاقو را در آن‌ها به کار برده، می‌گوید: دنبه فروشی، اصلاً شغلی ساده نیست. شما باید بدانید که کدام قسمت دنبه برای کباب مناسب است و کدام قسمت برای پختن خوراک‌های دیگر. اینجا، هر تکه دنبه یک علم است. او با دقت تمام، دنبه‌ها را در ظرف‌های مخصوص می‌چید و آن‌ها را آماده می‌کرد تا به مشتریانش تحویل دهد.
آقا حبیب یکی دیگر از دنبه فروشان راسته بازار تبریز است که می گوید: من از وقتی بچه بودم در این بازار بزرگ شدم. همیشه پدرم را می‌دیدم که در کنار مغازه‌اش دنبه می‌فروشد. اینجا یک چیز بیشتر از یک شغل است؛ اینجا یک میراث است. برای من دنبه فروشیدن یعنی ارتباط با مردم، یعنی شراکت در جشن‌ها و رویدادهای زندگی آن‌ها.
آقا حبیب توضیح می‌دهد که حتی بعضی از مشتریانش در روزهای خاص مانند عید نوروز یا مراسم عروسی، برای خرید دنبه به سراغ او می‌آیند.
آقای ناصر، یکی دیگر از دنبه فروشان قدیمی بازار، که عمری در این حرفه مشغول بوده، در این باره می‌گوید: شغل ما ریشه در تاریخ تبریز دارد. از زمانی که این بازار بنا شد، دنبه‌فروشان نیز جزء جدایی‌ناپذیر این بازار بودند. ما این شغل را از پدرانمان یاد گرفته‌ایم و به نسل‌های بعدی منتقل کرده‌ایم. دنبه فروشی تنها فروش یک قطعه گوشت نیست، بلکه چیزی است که به مردم کمک می‌کند تا در مهمانی‌ها و جشن‌هایشان طعمی خاص را تجربه کنند.
او با لبخند می‌افزاید: در این کار، احترام به مشتری حرف اول را می‌زند.
دنبه فروشان بازار تبریز، نگهبانان بخش مهمی از فرهنگ تبریز هستند
شان را تنها برای گذران زندگی انتخاب نکرده‌اند. آن‌ها بخشی از تاریخ و فرهنگ این شهر هستند. این شغل که از گذشته‌های دور در دل بازار تبریز ریشه دوانده، هنوز هم با همان دقت، احترام و هنر قدیمی ادامه دارد. هر تکه دنبه‌ای که از دستان این فروشندگان بیرون می‌آید، بیشتر از یک ماده غذایی است؛ یک قطعه از هویت و تاریخ مردم تبریز است. در این بازار تاریخی، هر برش دنبه یک قطعه از زندگی مردم این شهر است؛ زندگی‌ای که در کنار هم بودن، احترام به سنت‌ها و لذت بردن از طعم‌های قدیمی را جشن می‌گیرد.
دنبه فروشی در بازار تبریز، فقط یک حرفه نیست؛ یک سفر در دل تاریخ است، سفری که در آن، دستان ماهر فروشندگان، طعم‌ها و داستان‌های نسل‌ها را برای ما به ارمغان می‌آورد.
